Back Muro d'Hadrián AN سور هادريان Arabic سور هادريان ARZ Muriu d'Adrianu AST Adrian divarı Azerbaijani Hadrianswall BAR Вал Адрыяна Byelorussian Адрианов вал Bulgarian Moger Hadrian Breton Hadrijanov zid BS
| "Verily I have seen the tract of it over the high pitches and steep descents of hills, wonderfully rising and falling." |
| Die Elisabethaanse oudheidkenner William Camden wat in 1599 een van die vroegste argeologiese beskrywings van die Muur van Hadrianus gegee het[1] |
Die Muur van Hadrianus is 'n antieke Romeinse grens- en verdedigingslinie in Noord-Engeland wat oor 'n afstand van 73 myl (118 km) strek en die landengte tussen die Solway Firth, 'n mondingsgebied aan die Ierse See, ooswaarts tot die oewers van die River Tyne naby Newcastle en die Noordsee deurkruis. Die muur - die grootste bekende Romeinse artefak (alhoewel sowat 90 persent van die oorspronklike bogrondse strukture vandag nie meer sigbaar is nie) - is tussen 122 en 128/30 n.C. tydens die regentskap van keiser Hadrianus as die Romeinse Ryk se mees noordelike grenslyn gebou om die Romeinse provinsie Britannia teen aanvalle van Pikte, Skotte en Attacotti uit die noorde te beskerm.
Meer onlangse navorsing dui daarop dat Romeinse grensversterkings nie noodwendig tot hul funksie as verdedigingswalle beperk was nie, maar dat hulle grenslyne in 'n meer moderne sin was. So het Romeine wél ekonomiese betrekkinge met bewoners noord van die muur gehandhaaf – 'n grenswal is dus benodig om die bewegings van mense en goedere oorkant die grens te reguleer en beheer.[2]
Die grootste deel van Romeinse magte wat destyds op die eiland gestasioneer was, was by die projek betrokke - na ramings sowat 10 000 of meer soldate. Langs die muur het forte (sogenaamde castellae of grenskastele), wagtorings en nedersettings ontstaan. Monumente, wat ter herdenking van die bouwerk opgerig is, noem in hul inskripsies die Britanniese legioene II Augusta, XX Valeria Victrix en VI Victrix as boumeesters. Tradisioneel was die bou van paaie en brûe, versterkings en geboue binne hierdie forte die verantwoordelikheid van die Romeinse leër. So was daar in sy geledere bekwame vaklui wat die argitektoniese ontwerpe sowel as die opmeting, messel- en timmerwerk kon behartig.[3]
Die Muur van Hadrianus, wat deel uitgemaak het van 'n groter netwerk van militêre basisse, nedersettings en paaie, met bykomende militêre installasies langs die Cumbriese grens, het tot 383 as Romeinse grenslyn en aktiewe verdedigingslinie bestaan. Oor 'n tydperk van byna driehonderd jaar het generasies van soldate en burgerlikes die militêre sone, wat deur die muur geskep is, bewoon. In 410 het Romeinse magte volledig uit Britannia onttrek.
Die belangrikheid van die Muur van Hadrianus vir argeoloë en historici kontrasteer met die uiters beperkte omvang van antieke Romeinse bronmateriaal waarin die muur as die skeidingslyn tussen die Romeinse beskawing en barbaarse stamme na die noorde beskryf word. Die Muur van Hadrianus, wat merkbaar van ander Romeinse grensversterkings verskil, is in 1987 tot Unesco-wêrelderfenis verklaar.